Kako izgleda život u urbanističkom haosu divlje gradnje

Penzionerka iz Mirijeva je pre tri godine kupila stan u ulici Milića od Mačve. Stan koji je platila više od hiljadu evra po kvadratu je bio legalizovan i upisan u katastar.

Tek kada se doselila u svoj novi stan, shvatila je da zgrada nema kanalizaciju već septičku jamu, a kada su izostali računi za vodu, suočila se i sa činjecimo da nova zgrada u koju se doselila “krade” vodu sa gradske vodovodne mreže.

“Kako je mogao da legalizuje da nije prijavio vodu, da nije bila kanalizacija, gde se prišljamčio, bog te pita”, kaže za BIRN stanarka zgrade u beogradskom naselju Mirijevo.

Nakon višemesečnog istraživanja o divljoj gradnji u Beogradu, BIRN je pronašao skoro pola miliona kvadrata stambenih objekata, koji su u poslednjih sedam godina u Beogradu nelegalno izgrađeni, a potom ozakonjeni. Isto kao i zgrada u ulici Milića od Mačve.

Time je prekršen osnovni postulat Zakona o ozakonjenju, koji kaže da sve što se ne vidi na satelitskom snimku iz jula 2015, a gradi se bez dozvole, mora da se ruši.

BIRN je ukrštanjem tri javno dostupne baze uspeo da locira preko 300 objekata koji nisu bili vidljivi na satelitskom snimku, a upisani su u katastru po osnovu Zakona o ozakonjenju. Ove zgrade možete pogledati u bazi divlje gradnje i interaktivnoj mapi. 

Sve ovo dešavalo se naočigled ministarke građevinarstva Zorane Mihajlović, koja je ambiciozno najavljivala Zakon o ozakonjenju iz 2015. godine kao rešenje problema divlje gradnje, sa kojom nijedna vlada u zadnjih par decenija nije uspela da se izbori. Kako je pokazalo istraživanje BIRN-a, desilo se upravo suprotno.

Odgovornost snose i Siniša Mali, Goran Vesić, Zoran Radojičić, inspekcije gradske i opštinske, predsednici svih beogradskih opština, gradski i republički građevinski inspektori, kao i Prvo osnovno tužilaštvo i Više javno tužilaštvo.

Niko od pobrojanih nije odgovarao zbog očiglednog kršenja zakona, sem nekolicine građevinskih inspektora iz opštine Palilula, koji su osuđeni na uslovne kazne zatvora.

Praksa ilegalne gradnje, pa naknadnog ozakonjenja, dešavala se najviše po obodu grada i u prigradskim opštinama, ali prema istraživanju BIRN-a sve gradske opštine su pretrpele posledice divlje gradnje.

Penzionerka iz Mirijeva kaže da osim problema sa vodom i kanalizacijom za koje nije znala do useljenja, ona već tri godine nema javnu rasvetu oko zgrade.

„Nema ulične rasvete, idemo po noći kao budale“, kaže njena komšinica.

Novinari BIRN-a obišli su više lokacija u Beogradu i razgovarali sa više desetina stanara ilegalno izgrađenih, pa ozakonjenih zgrada.

Velika većina sagovornika tvrdi da se osećaju prevareno jer je izostalo obećano uređenje površina oko zgrada, te komunalno opremanje samog naselja u kojima se zgrade nalaze. Umesto parking mesta, zelenih površina i dečijih igrališta zatekli smo neuređene površine, nedostatak parking mesta, ali i fekalije na ulicama.

Nekadašnji sekretar za ozakonjenje i zgrade na Mirijevu

U ulici Vlastimira Đuze Stojiljkovića u naselju Mirijevo III iznikao je kompleks stambenih zgrada naslaganih jedna uz drugu – da se iskoristi što više prostora. Jedna od zgrada, čiji su brojevi 8 i 10, u vlasništvu je Novaka Stajića, brata Nemanje Stajića, doskorašnjeg načelnika Sekretarijata za ozakonjenje objekata grada Beograda.

Više hiljada kvadrata sagrađeno je bez dozvole i to posle 2015. godine, što se jasno vidi na satelitskom snimku. Prema slovu zakona, ova zgrada je bila za rušenje.

Međutim, Nemanja Stajić je potpisao rešenje o ozakonjenju, te je zgrada upisana u katastar, a potom i prometovana.

Stanovnici zgrada u ovom delu Mirijeva sa kojima su razgovrali novinari BIRN-a uglavnom nemaju zamerke na sam kvalitet zgrada, ali na sve ono što se nalazi, ili bolje rečeno što se ne nalazi, oko zgrada je neispunjeno obećanje investitora, kažu.

“Nema parka, nema ničega. Ulica je uska, poprilično neosvetljena i bez dovoljno parking mesta. Svi se parkiraju sa strane tako da pešaci moraju da idu kolovozom. To je opasno, posebno kada imate malu decu, ili kada gurate kolica, ili imate psa. Osim toga nema ni naznake da će se trotoari napraviti jer, koliko sam razumeo, ima nekih nerešenih vlasničkih problema“, kaže naš sagovornik, mladić u svojim kasnim dvadesetim koji se doselio u ovu zgradu sa devojkom pre godinu dana.

Njihova komšinica, koju smo zatekli u hodniku, kaže da su im investitori obećali prodavnice i parkove, a tik uz njihovu zgradu je napravljena još jedna višespratnica.

Ona sa prozora gleda u zid, koji je nikao na manje od dva metra njenog stana pošto se doselila.

“Kao da sam u zatvoru”, kaže.

“Kada ste kupovali stan da li ste znali da će tu biti zgrada?”

“Ne, rekli su mi da će ovde biti park“.

Veliki Mokri Lug – izlivanje kanalizacije i pacovi

U Velikom Mokrom Lugu je između 2015. i 2020. bez dozvola niklo čitavo naselje od 30-ak stambenih zgrada i više desetina hiljada kvadrata, od kojih je velika većina ozakonjena.

BIRN je uspeo da pronađe najmanje devet stambenih zgrada u ulici Miljana Miljanića, koje su bez osnova upisane u katastar.

Četrdesetogodišnji Srđan, stanovnik naselja, poželeo nam je dobrodošlicu u kako kaže – pravu beogradsku favelu.

“Ovde živi desetak hiljada ljudi. Od toga je pola dece što je fenomenalno ali, da se ne lažemo, ovo je jeftino naselje. Imamo puno problema”, kaže Srđan.

„Nema klupe, nema drveta, nema nadstrešnice da se deca sklone kada pada kiša, tako da ovo naselje uopšte nije prikladno za život, pogotovo nije za starije. Na proleće koliko hoćete zmija i pacova koji mi ulaze u stan iz okolnog rastinja”, kaže sedamdesetogodišnja Marija, Srđanova komšinica.

Slično kao i u Mirijevu, stanovnici naselja Veliki mokri lug susreću se sa nedostatkom zelenih površina i dečijih igrališta, parking prostora usled čega je gotovo nemoguće hodati trotoarom, ali i nedostatkom adekvatnog broja kontejnera usled čega su postojeći pretrpani smećem.

„Dovoljno je da vetar odnese kesu i spusti je negde, e na tom mestu će se sutra stvoriti šut“, kaže nam meštanka naselja Veljko Vlahović.

Međutim, daleko najveći problem stanovnika naselja Vojvode Vlahovića jeste činjenica što tokom kišnih dana dolazi do izlivanja fekalija iz kanalizacije po ulici.

„Kod mene je još i ok jer se moja zgrada nalazi na vrhu, ali svi ostali dole, to je katastrofa. Obrati pažnju da na ulici nema šahtova i sva ta kanalizacija se sliva dole. Razliju se fekalije po ulici, ljudima to ulazi u kuću. Užas“, kaže Srđan, stanovnik naselja Vojvoda Vlahović.

„Jako smo pogrešili što smo se preselili ovde“ zaključuje sedamdesetogodišnja Marija.

Stanari ulice Jovanke Radaković su prošle jeseni bili prinuđeni da blokiraju saobraćaj u svom naselju kako bi skrenuli pažnju na kanalizaciju koja se izliva na ulicu.

Problem je upravo nastao zbog jedne od zgrada koja se bez dozvole prikačila na gradsku kanalizaciju. Izlivanja feklija su postala redovna, a najveća bara sa izmetom se pravila na ulazu u obližnji vrtić.

To je bila kap koja je prelila čašu i ujedinila komšije da izađu na ulicu i organizuju protest. Njihov problem je rešen, ali privremeno. Do novog izlivanja.

“Dešava se taj trend kod nas da se krivica prebacuje na one koji su kupili stan. Ako čovek kupuje stan i dobije sve moguće zakonske dozvole za to, kako on može da zna da takav problem postoji? To se sve skriva i o tome se ćuti. Znači ne mogu biti krivi kupci već oni koji su dozvolili da do ovoga dođe”, kaže David iz ulice Jorgovanke Radaković.  

“Kada dolazite da kupite stan ne možete da vidite sve probleme, posebno ne one oko vaše zgrade. Građani su zavarani da je sve u redu, a zapravo ništa nije u redu”, kaže David.

Dostavite nam adresu, opštinu i ako imate katastarsku parcelu, kao i ostale informacije koje imate, a za koje mislite da nam mogu pomoći da istražimo slučaj.

BIRN-ova baza divlje gradnje i interaktivna mapa će biti dopunjavane novim slučajevima. Pozivamo čitaoce da nam prijave nelegalne objekte kako bismo ih proverili i uvrstili u bazu ako ispunjavaju uslove.

Možete nam pisati na adresu [email protected]