Grad Beograd dozvolio je da firma Family sport u vlasništvu Srđana Đokovića, oca našeg najboljeg tenisera, poslednjih osam godina koristi gradske teniske terene u nastavku Sportskog centra Milan Gale Muškatirović na Donjem Dorćolu bez naknade, uz prećutnu saglasnost, pokazuje dokumentacija do koje je došao BIRN tokom istraživanja koje je trajalo proteklih šest meseci.
Family sport zakupac je gradskih teniskih terena od 2009. godine, ali od 2013. godine, odnosno od kada su izgubili licencu za organizovanje ATP turnira Serbia Open, nemaju potpisan ugovor i ne plaćaju zakup. U isto vreme, firma je nelegalno proširila Teniski centar Novak – nadogradila pojedine objekte i izgradila nove terene.
Sve ove investicije kasnije su ozakonjene na zahtev grada Beograda koji je sad dužan da plati Đokovićevoj firmi razliku između uloženog i onog što grad potražuje na ime zakupnine. Prema proceni Gradskog zavoda za veštačenje 2020. godine taj dug je iznosio 400 hiljada evra. Dug je u međuvremenu smanjen na 100 hiljada evra, a sporazum o vansudskom poravnanju trebalo bi uskoro da bude potpisan, saznaje BIRN iz Pravobranilaštva.
Dok pokušava da poravna neizmirene račune iz prošlosti sa firmom Family sport, grad Beograd je prošle godine prihvatio inicijativu Teniskog centra Novak da se u nastavku Sportskog centra Milan Gale Muškatirović izgradi sportski kompleks sa teniskim stadionom, hotelom i prodavnicama.
Tako je omogućena izgradnja novih objekata na jednoj od najekskluzivnijih lokacija u gradu, pokazuje Plan detaljne regulacije za “linijski park” koji je usvojen krajem septembra 2021. godine, a javnosti predstavljen kao „beogradski zeleni pojas“ na mestu starih železničkih šina od Pančevačkog do Brankovog mosta.
Umesto “zelenog pojasa”, gradska parcela na kojoj se nalazi Teniski centar Novak, proširena je sa 1,4 na 3,4 hektara, uz mogućnost izgradnje 30 hiljada novih kvadrata, visine do 20 metara, odnosno šest-sedam spratova.
Republički zavod za zaštitu spomenika kulture ocenio je da predloženo rešenje predviđa prekomernu gradnju u području Kalemegdanske tvrđave, što je neprihvatljivo zbog mogućeg narušavanja kulturnog nasleđa, ali ovo mišljenje nije prihvatila Komisija za planove grada Beograda.
O proširenju Teniskog centra bez odobrenja za izgradnju i o tome kako je nastao dug grada prema firmi Family sport odbili su da govore vlasnik firme Srđan Đoković, kao i gradski menadžer Goran Vesić koji je vodio pregovore o vansudskom poravnanju ispred grada Beograda.
Advokat Goran Draganić, koji zastupa Novaka Đokovića, u pisanom odgovoru za BIRN navodi da će biti poštovani svi zakoni i propisi ako dođe do izgradnje sportskog kompleksa na Donjem Dorćolu.
Jelena i Novak nasledili Srđana Đokovića
Teniski centar Novak je početkom septembra 2021. godine formalno promenio vlasnika. Umesto firme Family sport, u vlasništvu Srđana Đokovića, centar sada vodi firma Tara 2016 S čiji su krajnji vlasnici Novak i njegova supruga Jelena Đoković.
Firma Tara 2016 S bila je jedini ponuđač na javnoj licitaciji 2. avgusta 2021. za dvadesetogodišnji zakup gradskih teniskih terena u okviru kog poslednjih jedanaest godina posluje Teniski centar Novak. Po oceni Transparentnosti Srbija javno nadmetanje bilo je namešteno, zato što je uslove konkursa ispunjavala samo firma Tara 2016 S.
Prema novom ugovoru, vrednost zakupa je nešto više od 17 hiljada evra mesečno za preko 14 hiljada kvadrata Teniskog centra na Donjem Dorćolu. Zakupac ne može da vrši adaptacije i prepravke bez prethodne saglasnosti, a bez obzira na obim ulaganja ne može da traži suvlasništvo.
Inicijativa Teniskog centra Novak za gradnju hiljade kvadrata
Na šljakastim terenima sportskog centra Milan Gale Muškatirović na Donjem Dorćolu, ekskluzivnoj lokaciji na samom ušću Save u Dunav, poslednjih jedanaest godina posluje Teniski centar Novak. Zakupac četrnaest terena i nekoliko objekata od 2009. godine je firma Family sport, u vlasništvu Srđana Đokovića.
Teniski centar Novak nalazi se u neposrednoj blizini Kalemegdanske tvrđave i Spomenika braniocima Beograda, uz trasu Linijskog parka koji bi trebalo da spoji Brankov i Pančevački most.
Tokom ranog javnog uvida u plan detaljne regulacije linijskog parka, Teniski centar Novak uputio je inicijativu Urbanističkom zavodu Beograd da se na mestu gradskih teniskih terena izgradi sportski kompleks sa otvorenim teniskim terenima, fondacijom Novak, muzejem i sportskom halom za održavanje takmičenja sa komercijalnim sadržajima.
Usvajanjem Plana detaljne regulacije za linijski park krajem septembra 2021. godine, postojeća parcela proširena je sa sadašnjih 1,4 hektara na 3,4 hektara, zelene površine su promenile namenu u sportski kompleks i omogućena je gradnja 30 hiljada novih kvadrata, maksimalne visine do 20 metara, odnosno šest-sedam spratova. Isti dokument predviđa i preko 200 hiljada kvadrata za stambeno-poslovni kompleks Marina Dorćol.
Dokument propisuje da je „zastupljenost pratećih komercijalnih sadržaja 40 odsto ukupne površine“, što znači da gotovo na polovini izgrađenih kvadrata mogu da budu hoteli, restorani i drugi prateći objekti.
Vesna Tahov, direktorka Urbanističkog zavoda Beograd, potvrdila je za BIRN da je Teniski centar Novak tokom 2020. godine poslao inicijativu kojom predlažu izgradnju novog sportskog kompleksa i da su kasnije predstavili konkretno idejno rešenje za gradnju sportskog kompleksa, ali da nisu prihvaćeni svi njihovi predlozi.
Tahov objašnjava da je odbijen zahtev Teniskog centra Novak da parcele mogu preći u privatno vlasništvo. “Parcele sve vreme ostaju u vlasništvu grada Beograda i ne mogu da se otuđe”, kaže Tahov.
U ovom trenutku za BIRN nije potvrđeno da li postoji nov projekat, a direktorka Urbanističkog zavoda Beograd kaže da bi inicijatori novog rešenja trebalo da budu grad i firma zajedno pošto se radi o javnoj površini.
Prekomerna gradnja na području Kalemegdana
Dubravka Đukanović, direktorka Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture kaže da idejno rešenje za novi sportski kompleks koje je predložio Teniski centar Novak nije dobilo saglasnost Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture zbog zaštite Kalemegdanske tvrđave.
Idejno rešenje je podrazumevalo izgradnju sportskog kompleksa sa teniskim stadionom, većim brojem teniskih terena, pratećim objekatima za tenisku akademiju i profesionalna takmičenja, smeštaj polaznika akademije i učesnika takmičenja, zdravstvene i druge objekte.
“Nismo protiv planiranja sportskog centra, smatramo da je namena primerena, ali Planom predviđena namena takmičarskog karaktera uslovljava prekomernu izgradnju u priobalnom području Kalemegdanske tvrđave, što smatramo neprihvatljivim sa stanovišta zaštite kulturnog nasleđa“, objašnjava Đukanović.
Uslovi zaštite Beogradske tvrđave koje je propisao Republički zavod za zaštitu spomenika kulture nisu ugrađeni u nacrt Plana detaljne regulacije, zbog čega je ovaj zavod imao niz primedbi. Međutim, Komisija za planove grada Beograda, koja usvaja finalnu verziju plana i na čijem je čelu gradski urbanista Marko Stojičić, nije prihvatila primedbe Republičkog zavoda za zaštitu spomenika.
Planiranjem sportskog kompleksa takmičarskog karaktera koji dopire sve do kule Nebojša, onemogućava se povezivanje Donjeg grada sa obalom i rekama, a slobodni prostor priobalja svodi samo na deo srednjevekovnog grada, navodi se u odbijenoj primedbi Republičkog zavoda, u kojoj još stoji da se planiranim projektom spomenik Braniocima Beograda degradira, da postaje zarobljen sa samo jednim prilazom sa keja.
Ipak, Planom detaljne regulacije za linijski park dozvoljena je gradnja sportskog kompleksa takmičarskog karaktera suprotno stavu Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture.
Arhitektica Iva Čukić iz nevladine organizacije “Ministarstvo prostora” koja se zalaže za pravedniji razvoj grada, kaže za BIRN da vidi niz spornih stvari u vezi sa izgradnjom ovog sportskog kompleksa.
Ona ističe da priobalje nema samo komercijalni potencijal, već ga treba negovati kao zelenu oazu za slobodno korišćenje i beg od gradske vreve.
“Svojevrstan je vid zloupotrebe nazvati nešto `planom za linijski park`, a onda u njega perfidno ubaciti prenamenu javnog zemljišta, uzurpaciju površina i hiljade kvadrata novih stambenih, poslovnih i komercijalnih prostora”, kaže Čukić.
Ona objašnjava da “izgradnja sportskog kompleksa može da krene užasno brzo, posebno kada su uticajni ljudi u pitanju”, odnosno da plan detaljne regulacije investitorima otvara mogućnost da već sada traže lokacijske uslove, izrade detaljno rešenje i zatraže građevinsku dozvolu.
Usvajanje inicijative za proširenje parcele i mogućnost gradnje velikog sportskog kompleksa, suprotno mišljenju Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture, samo je poslednji u nizu poteza gradskih čelnika koji u poslednjih 11 godina izlaze u susret interesima Teniskog centra Novak.
Goran Draganić, advokat Novaka Đokovića, u pisanom odgovoru za BIRN navodi da će preduzeće Tara 2016 S, u vlasništvu Novaka i Jelene Đoković, “ukoliko se odluči da bilo šta gradi u Beogradu, graditi sve na osnovu planskih akata grada Beograda i uz strogo poštovanje svih zakonskih propisa Republike Srbije”.
Upitan da objasni na koji način je nastao i kako će biti izmiren dug grada prema firmi Family sport, Draganić kaže da ne zastupa ovu firmu i njenog vlasnika Srđana Đokovića. “Ne posedujem informacije u vezi vaših pitanja vezanih za Family Sport”, zaključio je advokat Draganić.
Maja Kremić, direktorka Fondacije Novak i firme Tara 2016 S, nije želela da za BIRN razgovara o planovima za proširenje Teniskog centra Novak.
K-Distrikt
Republički zavod za zaštitu spomenika kulture nije uspeo da sačuva Kalemegansku tvrđavu od prekomerne gradnje u nekim ranijim slučajevima, pa je dao saglasnost za izgradnju stambeno-poslovni kvarta K-Distrikt o čemu je BIRN prvi pisao.
Izgradnjom K-distrikta, planiranjem gondole, pa i građevinskim poduhvatima poput sportskog kompleksa, krše se propisi koji se tiču zaštite nasleđa, ugrožava vizura i u potpunosti menja prostorna slika tog dela grada, kaže za BIRN Iva Čukić iz nevladine organizacije “Ministarstvo prostora” i dodaje da se ovakvim i sličnim projektima nanosi nepovratna šteta Kalemegdanskoj tvrđavi.
Da su Đokovići upravo hteli lokaciju u okviru SC Milan Gale Muškatirović, koja se nadovezuje na stambeno poslovni kompleks K-Distrikt, potvrđuje inicijativa koju su uputili tokom ranog javnog uvida. Kako BIRN saznaje, porodica Đoković mogla je da izgradi teniski kompleks u okviru projekta Beograd na vodi, o čemu svedoči i izjava predsednika Vučića.
„Ovo je krov najvećeg šoping mola u jugoistočnoj Evropi. Galerija. Ono poslednje je garaža, a tu će da budu teniski tereni koje će Nole Đoković da napravi“, izjavio je Vučić krajem aprila 2021. godine tokom obilaska radova u Beogradu na vodi sa novinarima bosanske televizije Face HD.
Grad u pregovorima sa firmom dok traje postupak pred sudom
Family sport, firma u vlasništvu Srđana Đokovića, je bio zakupac gradskih teniskih terena od 2009. godine. Prve četiri godine izmirivali su obaveze predviđene ugovorom, da bi oktobra 2013. opština Stari grad, koja je u trenutku potpisivanja ugovora bila vlasnik terena, raskinula ugovor nakon što je firma izgubila ATP licencu, obavezan uslov Ugovora o zakupu.
Međutim, firma nije napustila terene zbog čega ih je opština tužila. Spor je završen 2018. pravosnažnom presudom Privrednog suda kojim su odbijeni zahtevi i firme i opštine za naplatu međusobnih potraživanja zato što je u međuvremenu, nakon izmena Zakona o javnoj svojini, teniski centar prešao u vlasništvo grada Beograda. Tokom trajanja spora, Family sport nije imao pravni osnov da koristi teniski centar, nisu plaćali zakup, ali su nastavili da investiraju u nepokretnosti uz prećutnu saglasnost grada Beograda.
Paralelno sa rešavanjem spora pred Privrednim sudom, grad Beograd vodi pregovore o mirnom reševanju spora. “Odluka opštine da tuži firmu bila je ishitrena, grad nije želeo spor, već je želeo da firma ostane tu”, objasnili su za BIRN iz Gradskog javnog Pravobranilaštva koje zastupa interese grada Beograda pred sudom.
Kako BIRN saznaje, na sastancima za mirno rešavanje spora nije bilo konkretnih rešenja kako bi dug trebalo da se izmiri. Sastanci su se održavali periodično, njima su obično prisustvovali gradski menadžer Goran Vesić, predstavnici Gradskog javnog pravobranilaštva, opštine Stari grad, ali i pojedini članovi porodice Đoković. Uglavnom je na sastancima bio Srđan Đoković, dok je jednom sastanku prisustvovao Novak Đoković.
Kako bi firma i grad konačno izmirili račune, Gradski zavod za veštačenje izradio je tri nalaza poslednjih godina. Prvo veštačenje sačinjeno je na zahtev opštine Stari grad tokom juna 2017. godine i ono pokazuje da su ulaganja firme bila znatno niža zato što većina investicija nije imala potrebnu dokumentaciju.
Prema saznanjima BIRN-a, ulaganja opštine Stari grad procenjena su na 1,5 miliona evra, a ulaganja firme na oko 500 hiljada evra. Gradsko javno pravobranilaštvo nije dostavilo ovaj nalaz novinarima BIRN navodeći da ne poseduje ovaj dokument.
Nekoliko meseci kasnije, krajem septembra 2017. godine, Gradski zavod za veštačenje sačinio je nov nalaz, ovog puta na zahtev firme Family sport. Prema ovom dokumentu, ulaganja firme procenjena su na 2,6 miliona, dok su investicije opštine ostale nepromenjene – 1,5 miliona evra.
Zadatak novog veštačenja bio je da utvrdi vrednost investicija uvidom na licu mesta i na osnovu raspoložive dokumentacije, koju veštaci ocenjuju kao nekompletnu, neusaglašenu, neoverenu i netačnu. Tekstom veštačenja navodi se da je većina radova izvedena bez građevinske dozvole i odobrenja za izgradnju.
Veštačenje obuhvata procenu vrednosti različitih građevinskih radova u okviru Teniskog centra u periodu od 2009. godine do septembra 2017. godine, poput izgradnje glavnog objekta sa restoranom i spa centrom, četrnaest teniskih terena, terena za rukomet i mali fudbal, ali i vrednost infrastrukturnih radove, hortikulture i opreme koja je ugrađena u centar.
Nalazom iz septembra 2017. godine navodi se da u prethodnom veštačenju po zahtevu opštine Stari grad, investicije firme Family sport nisu mogle da budu priznate zato što dokumentacija firme nije bila u skladu sa zakonom za veći deo uloženih sredstava, kao i da nisu dostavljeni dokazi o izvršenim uplatama.
Da je nalaz nepotpun i podložan promenama, navodi se samim tekstom ovog dokumenta. Međutim, to nije sprečilo Grad Beograd da upravo taj nalaz prihvati kao osnov da namiri dug prema firmi.
Mesec dana nakon veštačenja, 15. oktobra 2017. godine objekti su ozakonjeni na zahtev Grada Beograda. “Objekti su legalizovani kako bi bili upisani kao javna svojina Grada Beograda”, kažu iz Pravobranilaštva i dodaju da je na taj način najbolje zaštićen imovinski interes grada i stekli uslovi za dalje izdavanje u zakup.
Više od pet miliona evra uloženo u Teniski centar Novak
Pravobranilaštvo nema objašnjenje zašto sporazum sa firmom nije potpisan nakon veštačenja iz 2017. godine, navodeći da to nije ugrozilo imovinske interese grada. Posle nekoliko godina, na zahtev Pravobranilašta, tokom 2020. godine Gradski zavod za veštačenje sačinio je treći nalaz kojim su definisana međusobna potraživanja firme i grada.
O naporima grada da spor reši što bezbolnije po firmu svedoči način na koji se firma i grad dogovaraju oko zadataka veštačenja koji vodi u vansudsko poravnanje.
„Imajući u vidu zaključke sa više sastanaka održanih u Predsedništvu Republike Srbije, kao i zajednički sastanak kod direktora Gradskog zavoda za veštačenje predlažemo sledeći zadatak veštačenja“, dopis je koji Pravobranilaštvo šalje advokatu firme Family sport neposredno pre izrade ovog dokumenta.
Treće veštačenje obuhvata nalaz iz septembra 2017. godine kojim su utvrđene investicije firme, procenu novih investicija od septembra 2017. do septembra 2020. godine, ali i potraživanja grada na ime neplaćenog zakupa.
Po računici Zavoda, Family sport je u Teniski centar Novak uložio ukupno 3,3 miliona evra. Kroz investicije u objekte i terene uložili su 2.9 miliona evra (2,6 miliona do 2017. godine, oko 370 hiljada u periodu od 2017. do 2020. godine), po osnovu zakupnine tokom trajanja ugovora uplatili 305 hiljada evra, a na osnovu poreza na imovinu 80,5 hiljada evra.
Ukupna potraživanja grada od Femili sport su 2,9 miliona evra za poslednjih osam godina. Veštaci su na kraju utvrdili da je Family sport uložio 397 hiljada evra više u odnosu na ukupna potraživanja. U istom periodu, Opština Stari grad u objekte i terene uložila je 1,4 miliona evra.
Pregovori o potpisivanju sporazuma o vansudskom poravnanju su u toku, potvrđeno je BIRN-u iz Gradskog javnog pravobranilaštva. Iz Pravobranilaštva objašnjavaju da je dug u međuvremenu smanjen na nešto više od 100 hiljada evra, zato što je firma nastavila da koristi sportski centar bez naknade.
Još uvek se pregovora na koji način će dug biti izmiren, kažu iz Pravobranilaštva, ali BIRN saznaje da je u opticaju da firma oprosti dug gradu. “Zaključenje sporazuma o vansudskom poravnanju između grada Beograda i firme Family sport očekuje se u najskorijem periodu”, kažu iz Gradskog javnog pravobranilaštva.